Ο Χρήστος Τσομπανίδης εισήλθε στο χώρο του blogging. Η διεύθυνση του ιστολογίου, το οποίο θα έχει μόνιμο link κι από το δικό μου ιστολόγιο είναι: http://tsobanidis-christos.blogspot.com
1 σχόλιο:
Ανώνυμος
είπε...
Παιδιά ενός κατώτερου θεού...Θύτες ή θύματα? Όταν στα τρυφερά παιδικά του χρόνια, του κρύψανε τα δένδρα, "πνίγοντάς" τον στο μπετόν και στην άσφαλτο, βίωνε καθημερινά τη θεοποίηση της βίας μέσω της ανοησίας και την αναλγησίας των "τηλεοπτικών σκουπιδιών", που ασύδοτα κερδοσκοπούσαν, χωρίς μέτρο, χωρίς φραγμούς. Την αφομοίωνε κι από τους ίδιους του, τους γονείς του, που "κυνηγώντας", όπως λέγανε, τη ζωή, σχεδόν πάντα απουσίαζαν. Αργά το βράδυ, τον ξυπνούσαν οι φωνές τους, καθώς συχνά μάλωναν. Στα δεκαπέντε του, με το τσιγάρο στα χείλη, εμπόδιζε του καθηγητές του και τους συμμαθητές του να εισέλθουν στο, υπό κατάληψη σχολείο του, περιμένοντας τη πίτσα από το σπίτι και απολαμβάνοντας την ανοχή, ή την συμπαράσταση οικείων, και άλλων τινών, οι οποίοι βάπτιζαν την λούφα "κίνημα", την παραβατικότητα πολιτικοποίηση και την παντελή άγνοια "ωριμότητα". Γνώριζε όμως, εκ προοιμίου, ότι δεν θα τιμωρηθεί, γιατί ήταν ένας μαζάνθρωπος, ήταν ισχυρός και "αποφασισμένος", κι όταν έληγε κάποτε η περίοδος της φκιασιδωμένης τεμπελιάς, όλα θα είναι και πάλι όπως πριν... Oυδείς εισαγγελέας θα είχε ως όφειλε-κατά το νόμο-επέμβει, ουδείς εκ των καθηγητών του θα τον είχε επιπλήξει. Όταν πήγαινε στο σχολείο, βαριόταν αβάσταχτα κατά την παράδοση και ήταν "αλλού",κατά την διαδικασία της παράδοσης, χλευάζοντας τους λίγους επιμελείς, τα "φυτά" κατά τον κοινώς λεγόμενον.. Συχνά έβγαινε στον προαύλιο χώρο και έπαιζε ποδόσφαιρο βρίζοντας ασύστολα, μα βρίζανε και οι άλλοι. Ήταν πάλι ένας μαζάνθρωπος, που γνώριζε ότι, εν τέλει, θα εισπράξει την επιείκεια των καθηγητών του, γιατί έτσι επιτάσσουν οι καιροί μας, έτσι επιβάλλει το δεοντολογικό πορτραίτο ενός "προοδευτικού εκπαιδευτικού". Πάσα άλλη συμπεριφορά, εκ μέρους των καθηγητών, θα παράπεμπε σε άλλες εποχές...Ποιος θα τολμούσε λοιπόν αλήθεια..., στις μέρες μας, να μην είναι "προοδευτικός"... Όταν έβγαινε το βράδυ, του προσφέρονταν από τους επιτήδειους της νύχτας, ένα νοθευμένο- πιθανώς τρίτης ποιότητας- ποτό, κι αυτός, ως παροιμιώδης μαζάνθρωπος, άκουγε "φτιαγμένος" τους εκκωφαντικούς ήχους των σύγχρονων άθλιων αηδών και των λοιπών "αρουραίων" της νύχτας και παροξύνονταν, δίχως να συζητά, δίχως να κρίνει και κυρίως δίχως, ποτέ, να σκέφτεται... Εξ άλλου τι να έλεγε... Όλο το λεξιλόγιο της εποχής του αποτελούνταν από 20 μόλις λέξεις.... Η ψυχαγωγία που του παρείχε μία νοσηρή κοινωνία, χωρίς ηθικούς φραγμούς, χωρίς αρχές και χωρίς οράματα, αποτιμάτο από το "πόσα μαύρα ασιατικά ανθρωπάκια σκότωνε κάθε βράδυ στο play staτion. Κι αυτός, αγγίζοντας, επί 5ωρο, τα σύνορα της πλήρους και συνεχούς αποβλάκωσης, χυδαιολογούσε παίζοντας και έπαιζε χυδαιολογώντας , μα το ίδιο κάνανε και οι άλλοι.... Στα 17 του, μαζάνθρωπος και πάλι, βίασε μαζί με άλλους, μία αλλοδαπή συμμαθήτριά του στην εκδρομή, αλλά και πάλι θα διέφευγε, πιθανώς, τις συνέπειες, αφού αυτή ήταν αλλοδαπή και μάλλον, όπως θα προέκυπτε από την στημένη ακροαματική διαδικασία "κι αυτή θα τα ήθελε...". Όταν άκουγε για ενδεχόμενη αποποινικοποίηση των μαλακών ναρκωτικών από κείνους τους πρωτοπόρους της αμφισβήτησης και της διανόησης, εξοικειώνονταν με την ιδέα ότι πρόκειται για κάτι μάλλον "ήπιο", που θα μπορούσε ίσως τελικά να τον "ανεβάσει", να τον πάρει για λίγο μακριά από τα προσωπικά αδιέξοδα της ταραγμένης εφηβείας του. Όταν κάποτε απεβλήθη από το Σχολείο, για ανάρμοστη και βίαια συμπεριφορά, προσέτρεξε σύμμαχος στην παραβατικότητα του η μητέρα, απειλούσα θεούς και δαίμονες και αγνοούσα, προφανώς, ότι με τον τόπο αυτόν, συνέτεινε στην επερχόμενη καταστροφή Όταν κατελάμβανε δρόμους ή λεηλατούσε ανενόχλητος μαγαζιά, επειδή η ομάδα του είχε ηττηθεί από έναν ανώτερο αντίπαλο, δεν συνελήφθη ποτέ παρά ελάχιστες φορές. Κι όταν σπάνια αυτό συνέβαινε, την επομένη ήταν και πάλι ελεύθερος. Εξήρχετο λοιπόν της δικαστικής αιθούσης, σχηματίζων, εν τω μέσω χειροκροτημάτων και δηλώσεων του συνηγόρου του, το σήμα της νίκης. Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο εχθρός, το οποίον είχε νικήσει. Σημασία είχε ότι ήταν ένας μαζάνθρωπος και είχε πάλι δικαιωθεί. Όταν παρατηρούσε άλλους βέβηλους μαζάνθρωπους, να καταστρέφουν και να καίνε ιερά σύμβολα, του δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι σ΄αυτή τη κοινωνία που ζει, δεν υπάρχει, τελικά, κάτι που να "απαγορεύεται". Αυτός ο όρος υπήρχε παλιά, αλλά κάποιοι "σοφοί" τον έχουν από καιρό καταργήσει, υποκαθιστώντας τον με το πλέον δημοκρατικό και ηπιώτερο "...δεν επιτρέπεται". Το τελευταίο λοιπόν, του άφηνε πάντα κάποια περιθώρια. Τέλος, όταν στα 21 του κλήθηκε να υπηρετήσει τη Πατρίδα, ο μπαμπάς, που μέχρι χθες έβριζε και απαξίωνε με περιφρόνηση τους φυγόστρατους, κινητοποιήσε το μισό βουλευτικό Σώμα και τις τοπικές αρχές, για να αποφύγει αυτή την υποχρέωση, αφού πάντα θα υπάρχουν κάποιοι άλλοι, που θα πρέπει να επωμιστούν αυτό το δισβάσταχτο φορτίο. Αποτελεί αδιαμφισβήτη διαπίστωση, ότι τελευταία χρόνια διάγουμε περίοδο έξαρσης της νεανικής βίας, φαινόμενο το οποίο τείνει, δυστυχώς, στις μέρες μας, να λάβει επιδημικές διαστάσεις. Ειδικώτερα το φαινόμενο της "μαζοποιημένης εκτονωτικής βίας", το οποίο παρατηρείται στο χώρο της νεολαίας, οσάκις κινητοποιούνται ικανές πληθυσμιακά, ομάδες (ποδόσφαιρο, διαδηλώσεις πολιτικού χαρακτήρα κ.α), τείνει να λάβει την μορφή κοινωνικής χιονοστιβάδος με απρόβλετες διαστάσεις). Παράλληλα καταγράφεται ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων βίας στην μαθητική κοινότητα, μέσα και έξω από το σχολείο. Τα πρώτα μηνύματα είχαν από χρόνια πριν, διαφανεί, υπό την μορφή πορισμάτων έγκυρων στατιστικών ερευνών, αλλά σε αυτόν το τόπο, είθισται τα μέτρα ,είτε πρόληψης, είτε καταστολής, να λαμβάνονται "κατόπιν εορτής", ή επί το αληθέστερον κατόπιν συντελεσθείσης τραγωδίας. Αδιάψευστος μάρτυς, μεταξύ και άλλων πολλών, αποτελούν τα στοιχεία τα οποία κοινολογήθηκαν προ οκταετίας (17.12.1999) στο συνέδριο που, τότε, είχε οργανώσει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θέμα "Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα. Έρευνα - παρέμβαση", (…προσέξτε τον όλο τίτλο. Από συνθηματολογογική φραστική διατύπωση, τα πάμε άριστα. Ίσως την επόμενη εικοσαετία αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι... και σε πρακτικό επίπεδο), στα οποία κατεδεικνύετο η ανησυχητική έξαρση της χρήσης ναρκωτικών από μαθητές, καθώς και η κλιμάκωση επιθετικών συμπεριφορών τους εντός και εκτός σχολείου. Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια (1993-98), η χρήση ναρκωτικών oυσιών (κάνναβης, αμφεταμίνης, LSD, "έκστασης") από μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων, είχε αυξηθεί από 6% σε 14%. Το 63% των μαθητών έχει πάρει μέρος σε πράξεις βανδαλισμού, μέσα ή έξω απ' το σχολείο. Το 47% έχει δεχθεί επιθέσεις ή απειλές επιθέσεως από έναν ή περισσότερους συνομηλίκους του. Το 9% έχει χτυπήσει άτομα έξω απ' το σχολείο… ενώ το 7,1% ανήκε ήδη σε κάποια οργανωμένη ομάδα παραβατικής δράσης... Γεννιέται εύλογα το ερώτημα: "Τι μέτρα ελήφθησαν προ του κινδύνου περαιτέρω επιδεινώσεως τέτοιων και άλλων πολλών παραβατικών συμπεριφορών, από νεανικές ομάδες. Και αν ελήφθησαν, πόσο εκτιμήθηκαν στη συνέχεια, σε τακτικό επίπεδο, πριν καταλήξουμε στη σημερινή ζοφερή εικόνα?" Η φαινομενικά καθησυχαστική εικόνα, η οποία προκύπτει από την σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία αφορούν τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν είναι σοβαρό επιστημονικό επιχείρημα, αφού σε παρόμοιες εκτιμήσεις, ενδιαφέρει ,κυρίως, ο ρυθμός μεταβολής των στοιχείων, δηλαδή, η ταχύτητα με την οποία αυτά μεταβάλλονται. ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Στο θεμελιώδες ερώτημα "τι απέγινε η παιδική αθωότητα", κανένας δεν θα διαφωνήσει ότι η οικογένεια, ήταν και είναι ο πρωτογενής θεσμός που διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο στην πρόληψη της παραβατικότητας, συνεπικουρούμενος πάντα τόσο από το σχολείο, που αποτελεί σημαντικό κομβικό σημείο στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, όσο και από τις κοινωνικές υπηρεσίες και οργανώσεις, (συμβούλια πρόληψης της παραβατικότητας). Είναι επίσης γνωστό ότι το παιδί, που παρουσιάζει κάποια προβλήματα (μαθησιακά, ψυχικής υγείας, προδιάθεση για χρήση ουσιών, κατάθλιψη κ.ά.) αν δεν βρει στηρίγματα από την οικογένειά του, θα ζητήσει την στήριξη έξω απ' αυτήν, κατά κανόνα δε, σε ομάδες που ανήκουν στο κοινωνικό περιθώριο και στην υποκουλτούρα, με ότι αυτό συνεπάγεται. Δυστυχώς όμως, έχει περάσει ανεπιστρεπτί η εποχή της "παραδοσιακής μορφής" της ελληνικής οικογένειας. Οι δεσμοί της, σήμερα, αποδυναμώνονται. Πράγματι η ελληνική οικογένεια σήμερα, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, είναι κοινωνικά απομονωμένη, εργάζονται και οι δύο γονείς, με αποτέλεσμα να απουσιάζει η συνεχής μητρική φροντίδα. Το άγχος της ζωής συνεπαίρνει συχνά τον πατέρα, που έτσι γίνεται φραστικά βίαιος και απόμακρος. - Τα λεγόμενα κοινωνικά υποκατάστατα φροντίδας (παιδικοί σταθμοί) ελλείψει υποδομών και άλλων τινών, δεν λειτουργούν πάντα σωστά. Από την άλλη, στην τηλεκρατούμενη εποχή μας, το παιδί και ο προ-έφηβος φαίνεται να βοιώνουν παθητικά και ενίοτε "παθολογικά", την αποθέωση της ασύδοτης τηλε-βίας, έτσι ώστε, συχνά, τα σύνορα ανάμεσα στην φανταστική (αναπαριστώμενη) βία και στην πραγματική βία, να καθίστανται, συν τω χρόνω, ασαφή και μη προσδιορίσιμα. Υπό την έννοια αυτή, όχι μόνο επέρχεται εθισμός στη βία και μιμητικές ροπές, αλλά παράλληλα απαμβλύνεται βαθμιαία και η συνειδησιακή ικανότητα του έφηβου να προσεγγίσει ικανοποιητικά και, εν τέλει, να αντιληφθεί, και αυτόν ακόμα, τον "μη αντιστρεπτό" χαρακτήρα της απώλειας μιας ανθρώπινης ζωής, έστω και αν, ενίοτε, πρόκειται για την δική του. Υπήρξαν πάμπολλες οι φορές, κατά τις οποίες σημειώθηκαν πράξεις αυτοκτονίας εφήβων, κατά πανομοιότυπο τρόπο, με εκείνον τον οποίο είχε επιλέξει να θέσει τέρμα στη ζωή του, ο "ανένδοτος και αδούλωτος ήρωας" μίας τηλεταινίας, ή ενός κινηματογραφικού έργου. Κατά τα κελεύσματα λοιπόν των, δίχως άλλο, ψυχωτικών Θεωρητικών της βίας (Baudelaire, Alan Poe, κ.α) διάγουμε μία εποχή, κατα¨την οποία το κτηνώδες καταντά αποδεκτό και το αποτρόπαιο γοητευτικό. Σήμερα, κατόπιν επισταμένων πολυετών μελετών-κατά το μάλλον ή ήττον-σύμπασες οι Σχολές Παιδαγωγικής μέσω σχετικών μελετών και θεωρήσεων (θεωρία της διέγερσης, θεωρία της κοινωνικής μάθησης, θεωρία της αναστολής κ.α) συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι " η πολύωρη έκθεση των παιδιών-με την ευρύτερη ηλιακά έννοια του όρου-στην τηλεοπτική βία, ή η πολύωρη ενασχόληση τους με ηλεκρονικά παιγνίδια, στα οποία αναπαριστώνται πράξεις βίας, προκαλεί τάσεις παθητικής αφομοίωσης και αντιγραφής της, όταν αυτά βρεθούν σε περιβάλλον έντασης ή συναισθηματικής διέγερσης". Η μαζοποίηση έρχεται νομοτελειακά στη συνέχεια, ως περαιτέρω ισχυροποιητικός παράγων, αφού καθιστά αθροιστικά την δυνατότητας άσκησης βίας, επί του πλειόνος εφικτή, ενώ παράλληλα, μειώνει το αίσθημα προσωπικής ευθύνης και συνακόλουθα την πιθανότητα του ενδεχομένου επιβολής ποινών από την επίσημη Πολιτεία. Στον μαζάνθρωπο λοιπόν, βρίσκει την πιό τέλεια έκφραση του, το μοντέλλο της μίμησης του σκληρού, του τιμωρού, του εκδικητή. Ο εχθρός προδιορίζεται κατά περίσταση. Μέσα στον ζωτικό χώρο του Μαζάνθρωπου, η επικοινωνία με τα υπόλοιπα μέλη, είναι απόκοσμη μακάβρια, ανεγκεφαλική. Αρκούν τα συνθήματα,τα χρώματα, η ηλεκτρονική σιωπή, ή οι χυδαιολογίες, που συχνά χρησιμοποιούται ως ένδειξη φιλίας/οικειότητος και ως τεκμήριο ανδρισμού. Η ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η μαζοποίηση και ο ανεπαρκής κοινωνικός έγεγχος, παράγοντες οι οποίοι αυξάνονται, ανάλογα με τον υπερπληθυσμό, είτε της πόλεως είτε του Σχολείου, αναδεικνύονται σε θετικούς καταλύτες της επιθετικής εφηβικής συμπεριφοράς, αφού ούτως ή άλλως, ο μαθητής αντιμετωπίζει το δεύτερο, ως στείρο μεταβατικό στάδιο για την εισαγωγή του στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, προοπτική η οποία συχνά οδηγεί σε επαγγελματικά και προσωπικά αδιέξοδα, όταν καταλήγει σε αποτυχία. Το σχολείο λοιπόν έχει απωλέσει τον ηθικοπλαστικό του χαρακτήρα και ευτελίστηκε σε ένα χώρο απλής συνάξεως για τους περισσοτέρους, σε ένα χώρο ανοχής συμπεριφορών οι οποίες απάδουν προς αυτή του μαθητή, σε έναν χώρο, στον οποίο μόνον οι λίγοι, οι επιμελείς διατηρούν σχέση δημιουργίας, γνώσης και θετικής προσωπικής διαμόρφωσης. Οι υπόλοιποι, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη ηλιακή περίοδο της ζωής τους-αυτή της Β΄Λυκείου- διατηρούν, ελλείψει τρεχουσών εξεταστικών απαιτήσεων, σχέση απλού επισκέπτη, και αδυνατούν να ανταποκριθούν στην κατάκτηση μίας σειράς έστω και θεμελιωδών γνώσεων. Σήμερα, ένα ελάχιστο ποσοστό μαθητών της Β΄Λυκείου είναι σε θέση να αντιμετωπίσει, σοβαρά, ένα "ήπιο", άγνωστο πρόβλημα Γεωμετρίας. Φαντάζομαι ότι το ίδιο, περίπου, θα συμβαίνει στη Φυσική και στη Χημεία. Μα τα προβλήματα δεν σταματούν στην γνωστική ανεπάρκεια. Η υποβιβασμένη επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και γονιών, η έλλειψη της παρουσίας ενός κλιμάκιου κοινωνικών λειτουργών, που θα γνωρίσει τα όποια ενδοοικογενειακά προβλήματα του "επιθετικού παιδιού", τις προσωπικές του ιδιαιτερότητες και θα συνεργαστεί με γονείς και εκπαιδευτικούς για την επίλυση προβημάτων του είναι παράμετροι, που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν από τις όποιες επιτροπές σοφών κληθούν, δια μίαν εισέτι φορά να εγκύψουν στο μείζον αυτό πρόβλημα. Μπορεί να αδυνατούμε να αλλάξουμε τους νόμους της παγκόσμιας αγοράς, ακυρώνοντες την ζωτική και εγνωσμένη ανάγκη της οικογένειας, να εργάζονται, σήμερα, αμφότεροι οι γονείς. Ούτε μπορούμε να υποστηρίξουμε, ως πνευματικοί άνθρωποι, ως γονείς και ως Δάσκαλοι, ότι ή μοναδική οδός είναι η καταστολή. Το μέγιστο λάθος μας ως λαού, είναι ότι την τελευταία, άλλοτε την δαιμονοποιούμε, και άλλοτε την θεοποιούμε. Το μόνο λοιπό που μας απομένει, είναι η επιτακτική ανάγκη να αναβαθμίσουμε ποιοτικά και πολύμορφα το Σχολείο. Και αυτή η προοπτική δεν αφορά προφανώς μόνο την, επειγόντως απαιτούμενη, υλικοτεχνική υποδομή, αλλά την αναθεώρηση μίας ολόκληρης "φιλοσοφίας" και Στρατηγικής. Όλα τα προβλήματα της Παιδείας δεν είναι ζητήματα κονδυλίων και προϋπολογισμού. Θα πρέπει σήμερα να εισαχθούν στο σχολείο δημιουργικές ασχολίες, ηθικοπλαστικά ερεθίσματα και γόνιμα ενδιαφέροντα για τον έφηβο, που από παιδί, διδάσκεται 12 χρόνια Μαθηματικά (!!!), με τα οποία, ίσως ποτέ, δεν θα ασχοληθεί στην υπόλοιπη ζωή του. Που διατηρώντας σχέση βαθμοφοβίας με τα Λογοτεχνικά κείμενα, το μόνο που κατάφερε,σήμερα, να κράτα στη σκέψη του, από τη ζωή και το μεγαλείο του Καβάφη είναι -δυστυχώς -μόνο η ομοφυλοφυλία του ποιητή. Το σχολείο πρέπει, άμεσα, να αποσυναρτοποιηθεί από την τριτοβάθμια εκπείδευση, και την στείρα βαθμοθηρία. Να αναδειχθεί πρώτιστα σε ένα χώρο δημιουργίας, καλλιέργειας και συνακόλουθα παραγωγής πνευματικών ανθρώπων Το σκάκι, η ποίηση, η μουσική (εν τη σωστή έννοια του όρου), η ζωγραφική ο χορός, η Ψυγολογία, ή αθλητική Παιδεία, οι ομαδικές εργασίες, κ,α δημιουργούν ποιοτικά πρότυπα, προάγουν το ήθος, διαμορφώνουν σκεπτόμενες συνειδήσεις, επαυξάνουν την κριτική δυνατότητα και δημιουργούν, a priori, απορριπτική διάθεση προς όλη την σημερινή συσσωρευμένη και εγκληματογόνο ανοησία των ηλεκτρονικών παιγνιδιών. Ο αείμνειστος Τ. Σιαπέρας υπογράμιζε κάποτε με ιδιαίτερη έμφαση τον σημαντικό βαθμό, με τον οποίο μπορεί να συμβάλει το σκάκι στην θετική διαμόρφωση της παιδικής προσωπικότητας. " Η συστηματική και σοβαρή ενασχόληση ενός παιδιού με το σκάκι, είναι η απόδειξη ότι κάποτε κάθησε να παίξει, όχι με σκοπό να κερδίσει τα χρήματα του φίλου του. Oύτε για να "τζογάρει", ποντάροντας στη τύχη, την αγαπημένη των Ελλήνων. Είναι η απόδειξη ότι έμαθε από μικρός να αγωνιζεται έντιμα, με ίσους όρους και με μοναδικό όπλο το μυαλό του, τη σκέψη του. Είναι η απόδειξη πως διδάχθηκε από μικρός να ηττάται, χωρίς να ρίχνει τον λίθο του αναθέματος, ούτε στον "στημένο" διαιτητή, ούτε στην παροιμοιώδη ατυχία του, μα στην δική του ελλιπή προετοιμασία. Ότι έμαθε να υπομένει και να επιμένει. Είναι η απόδειξη πως έμαθε να μελετά για να γίνει μία μέρα καλύτερος. Κρίμα που το παιγνίδι αυτό δεν διδάσκεται στα Σχολεία. Θα καλλιεργούσε όλα εκείνα τα στοιχεία που λείπουν από μας, του Έλληνες,. Πόσο λίγο, λοιπόν, ξέρουμε τις ανάγκες μας.....". Αθανάσιος Κωνσταντινίδης, Μαθηματικός. Dr Α.Π.Θ.
1 σχόλιο:
Παιδιά ενός κατώτερου θεού...Θύτες ή θύματα?
Όταν στα τρυφερά παιδικά του χρόνια, του κρύψανε τα δένδρα, "πνίγοντάς" τον στο μπετόν και στην άσφαλτο, βίωνε καθημερινά τη θεοποίηση της βίας μέσω της ανοησίας και την αναλγησίας των "τηλεοπτικών σκουπιδιών", που ασύδοτα κερδοσκοπούσαν, χωρίς μέτρο, χωρίς φραγμούς. Την αφομοίωνε κι από τους ίδιους του, τους γονείς του, που "κυνηγώντας", όπως λέγανε, τη ζωή, σχεδόν πάντα απουσίαζαν. Αργά το βράδυ, τον ξυπνούσαν οι φωνές τους, καθώς συχνά μάλωναν.
Στα δεκαπέντε του, με το τσιγάρο στα χείλη, εμπόδιζε του καθηγητές του και τους συμμαθητές του να εισέλθουν στο, υπό κατάληψη σχολείο του, περιμένοντας τη πίτσα από το σπίτι και απολαμβάνοντας την ανοχή, ή την συμπαράσταση οικείων, και άλλων τινών, οι οποίοι βάπτιζαν την λούφα "κίνημα", την παραβατικότητα πολιτικοποίηση και την παντελή άγνοια "ωριμότητα".
Γνώριζε όμως, εκ προοιμίου, ότι δεν θα τιμωρηθεί, γιατί ήταν ένας μαζάνθρωπος, ήταν ισχυρός και "αποφασισμένος", κι όταν έληγε κάποτε η περίοδος της φκιασιδωμένης τεμπελιάς, όλα θα είναι και πάλι όπως πριν... Oυδείς εισαγγελέας θα είχε ως όφειλε-κατά το νόμο-επέμβει, ουδείς εκ των καθηγητών του θα τον είχε επιπλήξει.
Όταν πήγαινε στο σχολείο, βαριόταν αβάσταχτα κατά την παράδοση και ήταν "αλλού",κατά την διαδικασία της παράδοσης, χλευάζοντας τους λίγους επιμελείς, τα "φυτά" κατά τον κοινώς λεγόμενον.. Συχνά έβγαινε στον προαύλιο χώρο και έπαιζε ποδόσφαιρο βρίζοντας ασύστολα, μα βρίζανε και οι άλλοι.
Ήταν πάλι ένας μαζάνθρωπος, που γνώριζε ότι, εν τέλει, θα εισπράξει την επιείκεια των καθηγητών του, γιατί έτσι επιτάσσουν οι καιροί μας, έτσι επιβάλλει το δεοντολογικό πορτραίτο ενός "προοδευτικού εκπαιδευτικού". Πάσα άλλη συμπεριφορά, εκ μέρους των καθηγητών, θα παράπεμπε σε άλλες εποχές...Ποιος θα τολμούσε λοιπόν αλήθεια..., στις μέρες μας, να μην είναι "προοδευτικός"...
Όταν έβγαινε το βράδυ, του προσφέρονταν από τους επιτήδειους της νύχτας, ένα νοθευμένο- πιθανώς τρίτης ποιότητας- ποτό, κι αυτός, ως παροιμιώδης μαζάνθρωπος, άκουγε "φτιαγμένος" τους εκκωφαντικούς ήχους των σύγχρονων άθλιων αηδών και των λοιπών "αρουραίων" της νύχτας και παροξύνονταν, δίχως να συζητά, δίχως να κρίνει και κυρίως δίχως, ποτέ, να σκέφτεται...
Εξ άλλου τι να έλεγε... Όλο το λεξιλόγιο της εποχής του αποτελούνταν από 20 μόλις λέξεις....
Η ψυχαγωγία που του παρείχε μία νοσηρή κοινωνία, χωρίς ηθικούς φραγμούς, χωρίς αρχές και χωρίς οράματα, αποτιμάτο από το "πόσα μαύρα ασιατικά ανθρωπάκια σκότωνε κάθε βράδυ στο play staτion. Κι αυτός, αγγίζοντας, επί 5ωρο, τα σύνορα της πλήρους και συνεχούς αποβλάκωσης, χυδαιολογούσε παίζοντας και έπαιζε χυδαιολογώντας , μα το ίδιο κάνανε και οι άλλοι....
Στα 17 του, μαζάνθρωπος και πάλι, βίασε μαζί με άλλους, μία αλλοδαπή συμμαθήτριά του στην εκδρομή, αλλά και πάλι θα διέφευγε, πιθανώς, τις συνέπειες, αφού αυτή ήταν αλλοδαπή και μάλλον, όπως θα προέκυπτε από την στημένη ακροαματική διαδικασία "κι αυτή θα τα ήθελε...".
Όταν άκουγε για ενδεχόμενη αποποινικοποίηση των μαλακών ναρκωτικών από κείνους τους πρωτοπόρους της αμφισβήτησης και της διανόησης, εξοικειώνονταν με την ιδέα ότι πρόκειται για κάτι μάλλον "ήπιο", που θα μπορούσε ίσως τελικά να τον "ανεβάσει", να τον πάρει για λίγο μακριά από τα προσωπικά αδιέξοδα της ταραγμένης εφηβείας του.
Όταν κάποτε απεβλήθη από το Σχολείο, για ανάρμοστη και βίαια συμπεριφορά, προσέτρεξε σύμμαχος στην παραβατικότητα του η μητέρα, απειλούσα θεούς και δαίμονες και αγνοούσα, προφανώς, ότι με τον τόπο αυτόν, συνέτεινε στην επερχόμενη καταστροφή
Όταν κατελάμβανε δρόμους ή λεηλατούσε ανενόχλητος μαγαζιά, επειδή η ομάδα του είχε ηττηθεί από έναν ανώτερο αντίπαλο, δεν συνελήφθη ποτέ παρά ελάχιστες φορές. Κι όταν σπάνια αυτό συνέβαινε, την επομένη ήταν και πάλι ελεύθερος. Εξήρχετο λοιπόν της δικαστικής αιθούσης, σχηματίζων, εν τω μέσω χειροκροτημάτων και δηλώσεων του συνηγόρου του, το σήμα της νίκης. Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο εχθρός, το οποίον είχε νικήσει. Σημασία είχε ότι ήταν ένας μαζάνθρωπος και είχε πάλι δικαιωθεί.
Όταν παρατηρούσε άλλους βέβηλους μαζάνθρωπους, να καταστρέφουν και να καίνε ιερά σύμβολα, του δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι σ΄αυτή τη κοινωνία που ζει, δεν υπάρχει, τελικά, κάτι που να "απαγορεύεται". Αυτός ο όρος υπήρχε παλιά, αλλά κάποιοι "σοφοί" τον έχουν από καιρό καταργήσει, υποκαθιστώντας τον με το πλέον δημοκρατικό και ηπιώτερο "...δεν επιτρέπεται". Το τελευταίο λοιπόν, του άφηνε πάντα κάποια περιθώρια.
Τέλος, όταν στα 21 του κλήθηκε να υπηρετήσει τη Πατρίδα, ο μπαμπάς, που μέχρι χθες έβριζε και απαξίωνε με περιφρόνηση τους φυγόστρατους, κινητοποιήσε το μισό βουλευτικό Σώμα και τις τοπικές αρχές, για να αποφύγει αυτή την υποχρέωση, αφού πάντα θα υπάρχουν κάποιοι άλλοι, που θα πρέπει να επωμιστούν αυτό το δισβάσταχτο φορτίο.
Αποτελεί αδιαμφισβήτη διαπίστωση, ότι τελευταία χρόνια διάγουμε περίοδο έξαρσης της νεανικής βίας, φαινόμενο το οποίο τείνει, δυστυχώς, στις μέρες μας, να λάβει επιδημικές διαστάσεις. Ειδικώτερα το φαινόμενο της "μαζοποιημένης εκτονωτικής βίας", το οποίο παρατηρείται στο χώρο της νεολαίας, οσάκις κινητοποιούνται ικανές πληθυσμιακά, ομάδες (ποδόσφαιρο, διαδηλώσεις πολιτικού χαρακτήρα κ.α), τείνει να λάβει την μορφή κοινωνικής χιονοστιβάδος με απρόβλετες διαστάσεις). Παράλληλα καταγράφεται ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων βίας στην μαθητική κοινότητα, μέσα και έξω από το σχολείο.
Τα πρώτα μηνύματα είχαν από χρόνια πριν, διαφανεί, υπό την μορφή πορισμάτων έγκυρων στατιστικών ερευνών, αλλά σε αυτόν το τόπο, είθισται τα μέτρα ,είτε πρόληψης, είτε καταστολής, να λαμβάνονται "κατόπιν εορτής", ή επί το αληθέστερον κατόπιν συντελεσθείσης τραγωδίας. Αδιάψευστος μάρτυς, μεταξύ και άλλων πολλών, αποτελούν τα στοιχεία τα οποία κοινολογήθηκαν προ οκταετίας (17.12.1999) στο συνέδριο που, τότε, είχε οργανώσει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θέμα "Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα.
Έρευνα - παρέμβαση", (…προσέξτε τον όλο τίτλο. Από συνθηματολογογική φραστική διατύπωση, τα πάμε άριστα. Ίσως την επόμενη εικοσαετία αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι... και σε πρακτικό επίπεδο), στα οποία κατεδεικνύετο η ανησυχητική έξαρση της χρήσης ναρκωτικών από μαθητές, καθώς και η κλιμάκωση επιθετικών συμπεριφορών τους εντός και εκτός σχολείου.
Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια (1993-98), η χρήση ναρκωτικών oυσιών (κάνναβης, αμφεταμίνης, LSD, "έκστασης") από μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων, είχε αυξηθεί από 6% σε 14%. Το 63% των μαθητών έχει πάρει μέρος σε πράξεις βανδαλισμού, μέσα ή έξω απ' το σχολείο. Το 47% έχει δεχθεί επιθέσεις ή απειλές επιθέσεως από έναν ή περισσότερους συνομηλίκους του. Το 9% έχει χτυπήσει άτομα έξω απ' το σχολείο… ενώ το 7,1% ανήκε ήδη σε κάποια οργανωμένη ομάδα παραβατικής δράσης...
Γεννιέται εύλογα το ερώτημα: "Τι μέτρα ελήφθησαν προ του κινδύνου περαιτέρω επιδεινώσεως τέτοιων και άλλων πολλών παραβατικών συμπεριφορών, από νεανικές ομάδες. Και αν ελήφθησαν, πόσο εκτιμήθηκαν στη συνέχεια, σε τακτικό επίπεδο, πριν καταλήξουμε στη σημερινή ζοφερή εικόνα?" Η φαινομενικά καθησυχαστική εικόνα, η οποία προκύπτει από την σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία αφορούν τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν είναι σοβαρό επιστημονικό επιχείρημα, αφού σε παρόμοιες εκτιμήσεις, ενδιαφέρει ,κυρίως, ο ρυθμός μεταβολής των στοιχείων, δηλαδή, η ταχύτητα με την οποία αυτά μεταβάλλονται.
ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Στο θεμελιώδες ερώτημα "τι απέγινε η παιδική αθωότητα", κανένας δεν θα διαφωνήσει ότι η οικογένεια, ήταν και είναι ο πρωτογενής θεσμός που διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο στην πρόληψη της παραβατικότητας, συνεπικουρούμενος πάντα τόσο από το σχολείο, που αποτελεί σημαντικό κομβικό σημείο στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, όσο και από τις κοινωνικές υπηρεσίες και οργανώσεις, (συμβούλια πρόληψης της παραβατικότητας).
Είναι επίσης γνωστό ότι το παιδί, που παρουσιάζει κάποια προβλήματα (μαθησιακά, ψυχικής υγείας, προδιάθεση για χρήση ουσιών, κατάθλιψη κ.ά.) αν δεν βρει στηρίγματα από την οικογένειά του, θα ζητήσει την στήριξη έξω απ' αυτήν, κατά κανόνα δε, σε ομάδες που ανήκουν στο κοινωνικό περιθώριο και στην υποκουλτούρα, με ότι αυτό συνεπάγεται. Δυστυχώς όμως, έχει περάσει ανεπιστρεπτί η εποχή της "παραδοσιακής μορφής" της ελληνικής οικογένειας.
Οι δεσμοί της, σήμερα, αποδυναμώνονται. Πράγματι η ελληνική οικογένεια σήμερα, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, είναι κοινωνικά απομονωμένη, εργάζονται και οι δύο γονείς, με αποτέλεσμα να απουσιάζει η συνεχής μητρική φροντίδα. Το άγχος της ζωής συνεπαίρνει συχνά τον πατέρα, που έτσι γίνεται φραστικά βίαιος και απόμακρος. - Τα λεγόμενα κοινωνικά υποκατάστατα φροντίδας (παιδικοί σταθμοί) ελλείψει υποδομών και άλλων τινών, δεν λειτουργούν πάντα σωστά.
Από την άλλη, στην τηλεκρατούμενη εποχή μας, το παιδί και ο προ-έφηβος φαίνεται να βοιώνουν παθητικά και ενίοτε "παθολογικά", την αποθέωση της ασύδοτης τηλε-βίας, έτσι ώστε, συχνά, τα σύνορα ανάμεσα στην φανταστική (αναπαριστώμενη) βία και στην πραγματική βία, να καθίστανται, συν τω χρόνω, ασαφή και μη προσδιορίσιμα. Υπό την έννοια αυτή, όχι μόνο επέρχεται εθισμός στη βία και μιμητικές ροπές, αλλά παράλληλα απαμβλύνεται βαθμιαία και η συνειδησιακή ικανότητα του έφηβου να προσεγγίσει ικανοποιητικά και, εν τέλει, να αντιληφθεί, και αυτόν ακόμα, τον "μη αντιστρεπτό" χαρακτήρα της απώλειας μιας ανθρώπινης ζωής, έστω και αν, ενίοτε, πρόκειται για την δική του.
Υπήρξαν πάμπολλες οι φορές, κατά τις οποίες σημειώθηκαν πράξεις αυτοκτονίας εφήβων, κατά πανομοιότυπο τρόπο, με εκείνον τον οποίο είχε επιλέξει να θέσει τέρμα στη ζωή του, ο "ανένδοτος και αδούλωτος ήρωας" μίας τηλεταινίας, ή ενός κινηματογραφικού έργου. Κατά τα κελεύσματα λοιπόν των, δίχως άλλο, ψυχωτικών Θεωρητικών της βίας (Baudelaire, Alan Poe, κ.α) διάγουμε μία εποχή, κατα¨την οποία το κτηνώδες καταντά αποδεκτό και το αποτρόπαιο γοητευτικό.
Σήμερα, κατόπιν επισταμένων πολυετών μελετών-κατά το μάλλον ή ήττον-σύμπασες οι Σχολές Παιδαγωγικής μέσω σχετικών μελετών και θεωρήσεων (θεωρία της διέγερσης, θεωρία της κοινωνικής μάθησης, θεωρία της αναστολής κ.α) συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι " η πολύωρη έκθεση των παιδιών-με την ευρύτερη ηλιακά έννοια του όρου-στην τηλεοπτική βία, ή η πολύωρη ενασχόληση τους με ηλεκρονικά παιγνίδια, στα οποία αναπαριστώνται πράξεις βίας, προκαλεί τάσεις παθητικής αφομοίωσης και αντιγραφής της, όταν αυτά βρεθούν σε περιβάλλον έντασης ή συναισθηματικής διέγερσης".
Η μαζοποίηση έρχεται νομοτελειακά στη συνέχεια, ως περαιτέρω ισχυροποιητικός παράγων, αφού καθιστά αθροιστικά την δυνατότητας άσκησης βίας, επί του πλειόνος εφικτή, ενώ παράλληλα, μειώνει το αίσθημα προσωπικής ευθύνης και συνακόλουθα την πιθανότητα του ενδεχομένου επιβολής ποινών από την επίσημη Πολιτεία. Στον μαζάνθρωπο λοιπόν, βρίσκει την πιό τέλεια έκφραση του, το μοντέλλο της μίμησης του σκληρού, του τιμωρού, του εκδικητή.
Ο εχθρός προδιορίζεται κατά περίσταση. Μέσα στον ζωτικό χώρο του Μαζάνθρωπου, η επικοινωνία με τα υπόλοιπα μέλη, είναι απόκοσμη μακάβρια, ανεγκεφαλική. Αρκούν τα συνθήματα,τα χρώματα, η ηλεκτρονική σιωπή, ή οι χυδαιολογίες, που συχνά χρησιμοποιούται ως ένδειξη φιλίας/οικειότητος και ως τεκμήριο ανδρισμού.
Η ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
Η μαζοποίηση και ο ανεπαρκής κοινωνικός έγεγχος, παράγοντες οι οποίοι αυξάνονται, ανάλογα με τον υπερπληθυσμό, είτε της πόλεως είτε του Σχολείου, αναδεικνύονται σε θετικούς καταλύτες της επιθετικής εφηβικής συμπεριφοράς, αφού ούτως ή άλλως, ο μαθητής αντιμετωπίζει το δεύτερο, ως στείρο μεταβατικό στάδιο για την εισαγωγή του στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, προοπτική η οποία συχνά οδηγεί σε επαγγελματικά και προσωπικά αδιέξοδα, όταν καταλήγει σε αποτυχία.
Το σχολείο λοιπόν έχει απωλέσει τον ηθικοπλαστικό του χαρακτήρα και ευτελίστηκε σε ένα χώρο απλής συνάξεως για τους περισσοτέρους, σε ένα χώρο ανοχής συμπεριφορών οι οποίες απάδουν προς αυτή του μαθητή, σε έναν χώρο, στον οποίο μόνον οι λίγοι, οι επιμελείς διατηρούν σχέση δημιουργίας, γνώσης και θετικής προσωπικής διαμόρφωσης.
Οι υπόλοιποι, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη ηλιακή περίοδο της ζωής τους-αυτή της Β΄Λυκείου- διατηρούν, ελλείψει τρεχουσών εξεταστικών απαιτήσεων, σχέση απλού επισκέπτη, και αδυνατούν να ανταποκριθούν στην κατάκτηση μίας σειράς έστω και θεμελιωδών γνώσεων.
Σήμερα, ένα ελάχιστο ποσοστό μαθητών της Β΄Λυκείου είναι σε θέση να αντιμετωπίσει, σοβαρά, ένα "ήπιο", άγνωστο πρόβλημα Γεωμετρίας. Φαντάζομαι ότι το ίδιο, περίπου, θα συμβαίνει στη Φυσική και στη Χημεία. Μα τα προβλήματα δεν σταματούν στην γνωστική ανεπάρκεια. Η υποβιβασμένη επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και γονιών, η έλλειψη της παρουσίας ενός κλιμάκιου κοινωνικών λειτουργών, που θα γνωρίσει τα όποια ενδοοικογενειακά προβλήματα του "επιθετικού παιδιού", τις προσωπικές του ιδιαιτερότητες και θα συνεργαστεί με γονείς και εκπαιδευτικούς για την επίλυση προβημάτων του είναι παράμετροι, που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν από τις όποιες επιτροπές σοφών κληθούν, δια μίαν εισέτι φορά να εγκύψουν στο μείζον αυτό πρόβλημα.
Μπορεί να αδυνατούμε να αλλάξουμε τους νόμους της παγκόσμιας αγοράς, ακυρώνοντες την ζωτική και εγνωσμένη ανάγκη της οικογένειας, να εργάζονται, σήμερα, αμφότεροι οι γονείς. Ούτε μπορούμε να υποστηρίξουμε, ως πνευματικοί άνθρωποι, ως γονείς και ως Δάσκαλοι, ότι ή μοναδική οδός είναι η καταστολή. Το μέγιστο λάθος μας ως λαού, είναι ότι την τελευταία, άλλοτε την δαιμονοποιούμε, και άλλοτε την θεοποιούμε.
Το μόνο λοιπό που μας απομένει, είναι η επιτακτική ανάγκη να αναβαθμίσουμε ποιοτικά και πολύμορφα το Σχολείο. Και αυτή η προοπτική δεν αφορά προφανώς μόνο την, επειγόντως απαιτούμενη, υλικοτεχνική υποδομή, αλλά την αναθεώρηση μίας ολόκληρης "φιλοσοφίας" και Στρατηγικής. Όλα τα προβλήματα της Παιδείας δεν είναι ζητήματα κονδυλίων και προϋπολογισμού.
Θα πρέπει σήμερα να εισαχθούν στο σχολείο δημιουργικές ασχολίες, ηθικοπλαστικά ερεθίσματα και γόνιμα ενδιαφέροντα για τον έφηβο, που από παιδί, διδάσκεται 12 χρόνια Μαθηματικά (!!!), με τα οποία, ίσως ποτέ, δεν θα ασχοληθεί στην υπόλοιπη ζωή του. Που διατηρώντας σχέση βαθμοφοβίας με τα Λογοτεχνικά κείμενα, το μόνο που κατάφερε,σήμερα, να κράτα στη σκέψη του, από τη ζωή και το μεγαλείο του Καβάφη είναι -δυστυχώς -μόνο η ομοφυλοφυλία του ποιητή.
Το σχολείο πρέπει, άμεσα, να αποσυναρτοποιηθεί από την τριτοβάθμια εκπείδευση, και την στείρα βαθμοθηρία. Να αναδειχθεί πρώτιστα σε ένα χώρο δημιουργίας, καλλιέργειας και συνακόλουθα παραγωγής πνευματικών ανθρώπων
Το σκάκι, η ποίηση, η μουσική (εν τη σωστή έννοια του όρου), η ζωγραφική ο χορός, η Ψυγολογία, ή αθλητική Παιδεία, οι ομαδικές εργασίες, κ,α δημιουργούν ποιοτικά πρότυπα, προάγουν το ήθος, διαμορφώνουν σκεπτόμενες συνειδήσεις, επαυξάνουν την κριτική δυνατότητα και δημιουργούν, a priori, απορριπτική διάθεση προς όλη την σημερινή συσσωρευμένη και εγκληματογόνο ανοησία των ηλεκτρονικών παιγνιδιών.
Ο αείμνειστος Τ. Σιαπέρας υπογράμιζε κάποτε με ιδιαίτερη έμφαση τον σημαντικό βαθμό, με τον οποίο μπορεί να συμβάλει το σκάκι στην θετική διαμόρφωση της παιδικής προσωπικότητας. " Η συστηματική και σοβαρή ενασχόληση ενός παιδιού με το σκάκι, είναι η απόδειξη ότι κάποτε κάθησε να παίξει, όχι με σκοπό να κερδίσει τα χρήματα του φίλου του.
Oύτε για να "τζογάρει", ποντάροντας στη τύχη, την αγαπημένη των Ελλήνων. Είναι η απόδειξη ότι έμαθε από μικρός να αγωνιζεται έντιμα, με ίσους όρους και με μοναδικό όπλο το μυαλό του, τη σκέψη του. Είναι η απόδειξη πως διδάχθηκε από μικρός να ηττάται, χωρίς να ρίχνει τον λίθο του αναθέματος, ούτε στον "στημένο" διαιτητή, ούτε στην παροιμοιώδη ατυχία του, μα στην δική του ελλιπή προετοιμασία. Ότι έμαθε να υπομένει και να επιμένει. Είναι η απόδειξη πως έμαθε να μελετά για να γίνει μία μέρα καλύτερος. Κρίμα που το παιγνίδι αυτό δεν διδάσκεται στα Σχολεία. Θα καλλιεργούσε όλα εκείνα τα στοιχεία που λείπουν από μας, του Έλληνες,. Πόσο λίγο, λοιπόν, ξέρουμε τις ανάγκες μας.....".
Αθανάσιος Κωνσταντινίδης, Μαθηματικός. Dr Α.Π.Θ.
Δημοσίευση σχολίου